صدیق کمانگر
- نام و نام خانوادگی : صدیق کمانگر
- نام مستعار:ندارد
- محل تولد :آفریان (کامیاران)
- تاریخ تولد : 1325
- تاریخ جانباختن :1368.06.13
- محل و نحوه جانباختن: کردستان عراق ـ ترور توسط عامل جمهوری اسلامی
زندگی نامه رفیق صدیق کمانگر
هاورى سدیق كمانگر شه‌خسییه‌تى ناسراوى بزووتنه‌وه‌ى كۆمۆنیستى له ئێران، سیمایه‌كى خۆشه‌ویست و رابه‌ریكى خاوه‌ن نفووزى ناو جه‌ماوه‌رى كرێكار و زه‌حمه‌تكێش و بزووتنه‌وه‌ى شۆرشگێرانه له كوردستان، له بناغه‌دانه‌رانى حیزبى كۆمۆنیستى ئێران و ئه‌ندامى كومیته‌ى ناوه‌ندى حیزب و ئه‌ندامى كومیته‌ى ناوه‌ندى كۆمه‌ڵه بوو.
هاورێ سه‌دیق سالی ١٣٢٥ له ئاوایی ئافریان سه‌ر به شاری كامیاران چاوی به ژین پشكوت. خویندنی سه‌ره‌تائی له شاره‌كانی قوروه و سه‌قز ته‌واو كرد و دوا جار هاورێ له گه‌ل خانه‌واده‌كه‌ی چونه شاری كرماشان و ده‌وه‌ری دبیرستانی له‌و شاره ته‌واو كرد.
هاورێ سدیق سالی ١٣٤٤ واریدی دانیشكه‌ده‌ی ئه‌دبیاتی دانیشگای تاران بوو به‌لام سالێك دواتر به هۆی عه‌لاقه‌یه‌ك كه به بۆاری حقوق بووی حویندنه‌كه‌ی گواسته‌وه بۆ دانیشكه‌ده‌ی حقوق . له كاتێك دا خوێندكارێك بوو له زانكۆی تاران له گه‌ل یه‌كه‌م مانگه‌كانی دامه‌زرانی كۆمه‌له بوو به تێكوشه‌رێكی هه‌لسوراو جیگه‌ی متمانه‌ی ئه‌و رێبازه. هاورێ سدیق له سالی ١٣٥٠ خویندنی له دانشكه‌ده‌ی حقوق ته‌واو كرد و وه‌كوو پارێزه‌رێكی جێگه‌ی متمانه ده‌ستی به كار كرد.
هاورێ سدیق له سالانی ده‌یه‌ی ٥٠ ی هه‌تاوی كاتێك خه‌باتێكی حه‌ق ته‌له‌بانه له نیوان جوتیارانی دارسیرانی مه‌ریوان و فئوداله‌كان كه‌وته رآ وه‌كوو پارێزه‌رێكی جه‌سور و لێهاتوو ئه‌ركی دیفاع له جوتیارانی وه‌ئه‌ستۆ گرت.
سالانى دواتر و له گه‌ل ده‌ست پێ كردنی خه‌باتی جه‌ماوه‌ری له دژی رژیمی شا ده‌وریه‌كی پرشنگدار له خه‌باتی كۆلنه‌ده‌رانه‌ی هاورێ هاورێ سدیق ده‌ستی پآكرد.
له مانگی تیری ١٣٥٧ یه‌كه‌م ته‌حسونی خه‌لكی شاری سنه‌ی بۆ دیفاع له زیندانیانی سیاسی كه مانیان له خواردن گرتبوو له دژی رژیمی شا رێك خست. ئه‌و له‌و كاته دا سیمای عه‌له‌نی تێكۆشانی كۆمه‌له و ئه‌ندامی ناوه‌ندی كانونی پارێزه‌رانی ئیران ئیران بوو كه به ئیمزای خۆی بۆ دیفاع له خه‌باتی ئازادیخوازانه‌ی جه‌ماوه‌ری به‌یانی ده‌ر ده‌كرد.
بانگه‌وازه‌كانى هاورى سدیق له لایه‌ن جه‌ماوه‌رى شۆرشگێره‌وه جوابى وه‌ر ده‌گرته‌وه و فه‌عالییه‌تى بیوچانى بوو به هۆی كوكردنه‌وه‌ى جه‌ناحى رادیكال و جه‌ماوه‌رى شۆرشگێرى ئه‌و بزووتنه‌وه‌یه له به‌رانبه‌ر ئیرتجاع و كونه‌په‌رستیه‌كدا كه ده‌یه‌ویست سه‌مه‌رى خۆین و خه‌باتى جه‌ماوه‌رى خه‌ڵكى كوردستان بكا به پاشكوى ئیرتجاعى مه‌زهه‌بى له تاران. هاورى سدیق كه پێش راپه‌رین و له رۆژه‌كانى راپه‌رین دا پێشه‌نگى نه‌سره‌وتووى خه‌بات و شۆرشى كۆمه‌ڵانى خه‌ڵك بوو، به‌رێوه‌به‌رى ئه‌و خه‌باته‌ى له دژى جمهووری ئیسلامى به عوده‌گرت و له شه‌رى نه‌وروزى شارى سنه‌دا له سه‌درى شووراى ئینقلابى ئه‌و شاره‌دا راپه‌رینى قاره‌مانانه‌ى خه‌ڵكى شۆرشگێر و ئازادیخوازى سنه‌ى له دژى هێزه سه‌ركوتگه‌ره‌كانى جمهووری ئیسلامى رابه‌رى كرد.
ده‌وری لیبراو و سازش ناپه‌زیرى هاورى سدیق له‌م ده‌وره‌یه‌دا له كوردستان، ئه‌وى كرد به شه‌خسییه‌تێكى ناسراوى ناو بزووتنه‌وه‌ى شۆرشگێرانه له سه‌راسه‌رى ئێراندا.
هاورى سدیق له سالانی ١٣٥٧ و ١٣٥٨ بوو به رابه‌ریكى هه‌مه‌لایه‌نه. ئه‌و رابه‌ر و رێكخه‌رى مانگرتن و ته‌حه‌سونى یه‌ك مانگه‌ى شارى سنه، بوو له هه‌مانكاتدا وه‌ك به‌ریوه‌به‌ریكى لیهاتووى موقاوه‌مه‌تی پیشمه‌رگانه‌ش له جنوبی كوردستان ده‌وری ده‌نواند.
بزووتنه‌وه‌یه‌كى جه‌ماوه‌رى و شۆرشگێرانه كه هاورى سدیق یه‌كیك له بنیادنه‌رانى بوو، بوو به پایه‌ى موقاوه‌مه‌ت و راوه‌ستانێكى جانانه كه سه‌راسه‌رى كوردستانى گرته به‌ر.
هاورى سدیق كمانگر كه هه‌ر له سه‌ره‌تای تێكۆشانی سیاسیه‌وه خۆی به خه‌باتكاری ئامانجی چینى كرێكار بۆ رزگارى له چنگ بیعه‌داله‌تى و نابه‌رابه‌رى دونیاى سه‌رمایه‌داری دزانی، ریبوارێكى لیبراوى رێگاى پێك هێنانى حیزبی كۆمۆنیستى ئێران بوو. له فه‌راهه‌م كردنى پێداویستىیه‌كانى پێك هاتنى حیزبی كۆمۆنیست دا به ته‌واوى توانای هه‌وڵى ده‌دا و هه‌ر به‌و بۆنه‌وه بوو به ئه‌ندامى كونگره‌ى دامه‌زرینه‌رى حیزب و له‌و كاته‌وه تا ئاخر له‌حزه‌ى ژیانى له ئه‌ندامه‌تى كومیته‌ى ناوه‌ندى حیزبى كۆمۆنیست دا بوو.
هاورى سدیق كمانگر ساڵه‌ها ئه‌ندامى كومیته‌ى ناوه‌ندى كۆمه‌ڵه‌ش بوو. له‌و مه‌وقعییه‌ته‌دا له كارى نووسینه‌وه هه‌تا كاروباری ئیجرایی و كۆمه‌ڵایه‌تى هه‌تا هێدایه‌تى خه‌باتى پێشمه‌رگانه هه‌تا نوینه‌رایه‌تى كۆمه‌ڵه له ده‌ره‌وه‌ى وڵات، له هه‌موو مه‌یدانیكدا راده‌ى به‌رزى لێهاتوویى و برشت و كارزانی خۆی نیشان دا. ئاخر پۆستى ته‌شكیلاتى هاورێ سه‌دیق به‌رێوه‌به‌ری رادیو ده‌نگى شۆرشى ئێران بوو و زۆر چالاكانه‌ش ئه‌و ئه‌ركه‌ى به‌جآ ده‌هێنا. ئه‌و نه‌ك هه‌ر شاره‌زاى سیاسه‌ته‌كانى كۆمه‌ڵه بوو، به‌ڵكوو ساڵه‌هاى سالڕ ئاژیتاتۆرێكى ناو جه‌ماوه‌ر بوو و شاره‌زاى رۆحییاتى خه‌ڵكى كوردستانیش بوو و له‌م ده‌وره‌یه‌ش له ژیانى سیاسى خۆىدا، ئه‌م لێهاتوویىیه له به‌رنامه‌كانى رادیۆوه ره‌نگى دایه‌وه.
به داخێكی گرانه‌وه سه‌عات ٢ى به‌یانى رۆژى ١٣ى خه‌رمانانی سالی ١٣٦٨ دلى هاورى و رابه‌رى خۆشه‌ویست هاورى سدیق كمانگر به حه‌مله‌ى جینایه‌تكارانه‌ى خائینیكى به‌كریگیراوى جمهووری ئیسلامى له لیدان كه‌وت. هاورى سدیق كمانگر له كاتیكدا كه‌وته به‌ر ئه‌و جینایه‌ته و گیانى به‌خت كرد كه چه‌ند له‌حزه‌یه‌ك بوو كارى نووسینى وتارى بۆ ده‌نگى شۆرشى ئێران ته‌واو كردبوو، وه له شوینی كاره‌كه‌ى هاتبووه ده‌ر.
بێگومان بزووتنه‌وه‌ى كرێكارى و كۆمۆنیستى له ئێران و بزووتنه‌وه‌ى شۆرشگێرانه‌ى خه‌ڵكى كوردستان به له ده‌س دانى هاورى سدیق كمانگر حه‌سارێكی گه‌وره‌ی لێ كه‌وت ، به‌ڵام ریبازێك كه هاورى سدیق ریبوارى وه‌فادار و شیلگیرى بوو، ریبازى خه‌باتى شورشگیرانه بۆ هه‌ڵته‌كاندنى نه‌زم و نیزامى سه‌رمایه‌دارى، ریبازی كۆمۆنیزم و شۆرشى كرێكارى، ئه‌مرۆ ئیتر له دلی میلیونه‌ها كرێكار و زحمه‌تكێشى كوردستاندا جێگاى خۆی كردوه‌ته‌وه و له كانوونى خه‌بات و ئیعتیرازى هه‌مه رۆژه‌یاندا بنجى داكوتاوه.
ئه‌و كرێكارانه كه هاورى سدیقیان وه‌ك یارى دیرینه‌ى خۆیان و وه‌ك ئالاهه‌لگریكى رزگارى یه‌كجارىیان له مه‌ینه‌ته‌كانى سه‌رمایه‌دارى ناسیوه، ئه‌و ژن و پیاوه زه‌حمه‌تكێشانه كه ده‌نگى دلیرى بانگه‌وازه‌كانى هاورى سدیقیان هه‌ر له گویدا ده‌زرینگیته‌وه، ئه‌وبى به‌شانه كه ساڵه‌هایه بو رزگارى له‌م مه‌ینه‌تبارىیه هاتوونه مه‌یدان، هه‌موو ئه‌وانه‌ى تینووى ئازادى و به‌رابه‌رین، بێشك ئالاى ئامانجه‌كانى هاورى سدیق به‌رز و شه‌كاوه راده‌گرن تا به سه‌رئه‌نجامى سه‌ركه‌وتنى حكوومه‌تى كارگه‌رى ده‌گه‌یه‌نن.
یادى ئازیزى به درێژه‌دانى رێگاى هه‌تا گه‌یشتن به ئامانجه پیروزه‌كانى ریز لى ده‌گرین.
به یاد رفیق صدیق کمانگر چهره درخشان جبش کمونیستی ایران و کردستان
ساعت 2 بامداد روز 13 شهریور 1368 هنگامیکه رفیق صدیق کمانگر چند لحظه بود که ازکار نوشتن برای برنامه های رادیو صدای انقلاب ایران فارغ شده بود، در دره موسوم به “بردانگاه” در اطراف شهر “رانیه” در کردستان عراق که مقر رادیوی صدای انقلاب در آن قرار داشت، مورد حمله یکی از عوامل نفوذی جمهوری اسلامی قرار گرفت و بعد از یک ساعت دست و پنجه نرم کردن با مرگ در بیمارستان کومه له، متاسفانه جانباخت.
رفیق صدیق کمانگر در سال 1325 در روستای “آفریان” از توابع شهر کامیاران چشم به جهان گشود. دوره ابتدای تحصیلاتش را در شهرهای قروه و سنقر کلیایی به پایان رساند. سپس همراه خانواده اش به شهرکرمانشاه نقل مکان نمود و دوره متوسطه را نیز در این شهر با موفقیت پشت سر گذاشت. در سال 1344 وارد دانشگاه تهران شد و در رشته ادبیات به تحصیل ادامه داد. یک سال بعد بنابه علاقه ای که به رشته حقوق داشت، وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد. در سال 1350 تحصیلات دانشگاهی را با موفقیت به پایان رساند.
در سال های دهه 50 در جریان اختلاف بین دهقانان زحمتکش روستاي “دارسیران” مریوان با ما لکین وفئودال های محلی، که به تدریج شکل یک مبارزه توده ای را به خود گرفته بود، در نقش یک وکیل شجاع و مبارز جانب دهقانان را گرفت و به دفاع از حقوق آنان برخاست. پا نهادن به این پروسه از مبارزه عملی برای رفیق صدیق سر آغاز شکل گیری یک چهره توده ای انقلابی و رزمنده در میان زحمتکشان منطقه بود.
در سال های بعد و به خصوص در اوایل انقلاب 1357 و در جریان تظاهرات توده ای مردم علیه رژیم سلطنتی، رفیق صدیق دیگر به یک چهره شناخته شده و رهبرانقلابی و مصمم در برابر ارتجاع و کهنه پرستی که می خواست در کردستان نیز مانند سایر نقاط ایران جای پای بوجود بیاورد، تبدیل شده بود.
صدیق کمانگردر تیرماه سال 1357 در حمایت و پشتیبانی از اعتصاب غذای زندانیان سیاسی در زندان شهر سنندج اولین تحصن در ساختمان دادگستری این شهر را سازمان داد.
او در سال 1357 به عضویت هیات مرکزی کانون وکلا و جمعیت حقوق دانان ایران در آمد، و در تشکیل کانون معلمان شهر سنندج نیز نقش فعالی بر عهده گرفت. رفبق صدیق یکی از موسسین اصلی جمعیت دفاع از آزادی و انقلاب در شهر سنندج و سخنگو و مسئول آن بشمار می آمد.
22 بهمن سال 1357 صدیق کمانگر از مرکز تلویزیون سنندج خطاب به مردم مبارز منطقه پیامی فرستاد و پیروزی قیام را به مردم مژده داد. در 28 همان ماه به ابتکار کومه له شورای موقت انقلاب شهر سنندج تشکیل شد و رفیق صدیق کمانگر سخنگو و مسئول این شورا را بر عهده گرفت.
رفیق صدیق کمانگر چهره درخشان و مبارز با سابقه ای جنبش کمونیستی، یکی از سرشناس ترین و محبوب ترین رهبران توده های مردم و جنبش انقلابی کردستان ،آژیتاتور و سخنگوی برجسته توده ای و از کادرهای بنیانگذار حزب کمونیست ایران بود.
رفیق صدیق کمانگر 20 سال پیش از جانباختنش آرمان کمونیسم و مبارزه در راه رهائی طبقه کارگر را هدف زندگی خویش قرار داد و از آن پس حیات پر تکاپوی وی با مبارزه کمونیستی و انقلابی عجین گردید.آغاز مبارزه متشکل مارکسیستی در سازمان مخفی کومه له از اولین ماههای تاسیس آن، ظاهر شدن بعنوان یک رهبر جنبش توده ای در دوران انقلاب علیه رژیم شاه، تبدیل شدن به رهبر و سخنگوی جنبش انقلابی در مقابل ارتجاع محلی و مذهبی در جنوب کردستان، قرار گرفتن در راس توده های قیام کننده در شهر سنندج، سپس درخشیدنش همچون زبان گویا و آتشین مردم بپاخاسته علیه رژیم اسلامی در جریان نوروز خونین سنندج و در راس شورای انقلابی شهر، تداعی شدنش با مطالبات و جنبش های حق طلبانه مردم محرم و زحمتکش شهر و روستا در جنوب کردستان، شرکت در هدایت جنگ انقلابی در کردستان، تبلیغات سوسیالیستی و آگاهگرانه برای کارگران در موقعیت یک کادر سرشناس حزب کمونیست ایران، و بالاخره شرکت در فعالیت های متنوع سیاسی و تشکیلاتی بعنوان عضو کمیته مرکزی حزب کمونیست ایران و کمیته مرکزی کومه له بخشی از کارنامه درخشان رفیق صدیق کمانگر را تشکیل می داد.
نام صدیق کمانگر با مبارزات کمونیستی و انقلابی در ایران و کردستان ، با مبارزه علیه ستمگران و زور گویان ، با سازش ناپذیری در مقابل دشمن ، با هر آنچه که برای کارگران و مردم زحمتکش عزیز و گرامیست درهم آمیخته است . رفیق صدیق کمانگر در میدان مبارزه وسیع و اجتماعی و در دل یک دوره پرتحول سیاسی چنان نقشی بر عهده داشت و آن را ایفا کرده که حیات او را با دوره ای از تاریخ معاصر ایر ان و کردستان در هم آمیخته است.
سران رژیم که بیش از ده سال کینه و هراس از صدیق کمانگر را در دل می پروراندند و از خشم شلاق کلام نافذ او به خود می پیچدند، و به ویژه چهره راسخ و توانای او را در برابر خود، در مذاکرات نوروز خونین سنندج دیده بودند و از او وحشت داشتند، از مدتها پیش برای ازبین بردن رفیق صدیق برنامه می ریختند و مزدور پرورش می دادند. تا اینکه متاسفانه در این نقشه خود توفیق حاصل کردند و رفیق صدیق کمانگر این رهبر پر توان و خستگی ناپذیر را ترور کردند. اما کارگرانی که صدیق را یاردیرینه و پرچمدار رهايي قطعی خود از مشقات نظام سرما یه داری شناخته اند، زنان و مردان زحمتکشی که فراخوان های دلیرانه رفیق صدیق را همچنان به یاد دارند، محرومان و ستمدیدگانی که سال ها است برای رهايي از مشقات گریبانگیرشان به میدان آمده اند و همه کسانی که تشنه آزادی و برابری هستند، بی تردید پرچم آرمان های صدیق کمانگر را تا برپايي حکومت کارگری بر افراشته نگاه خواهند داشت.
رفیق صدیق که دو روز قبل از مرگش سخنران سالروز تاسیس حزب کمونیست ایران در مقر مرکزی کومه له در “بردانگاه” بود خطاب به کارگران چنین گفت: “کارگران حزب کمونیست ایران حزب شماست، این حزب را فتح و در دست بگیرید.” اکنون نیز این رهنمود داهیانه رفیق صدیق چراغ روشن بخش راه مبارزاتیمان است و حزبی که کاک صدیق آن را بنیان گذاشت و کومه له ای که ایشان در رهبریش بود، کماکان بر این فراخوان رفیق صدیق تاکید و کارگران و کمونیستهای انقلابی را بر ادامه راه رفیق صدیق فرا می خواند.
با ادامه راه پر افتخار رهبر برجسته و محبوب جنبش کارگری و کمونیستی ایران و یار و یاور زحمتکشان کردستان، یاد رفیق صدیق کمانگر را در قلب هایمان همیشه پاس میداریم. یادش گرامی باد.
.